Lượt xem: 9
Khi bạn bắt đầu một hành trình khởi nghiệp, việc lựa chọn một cái tên thương hiệu giống như đặt viên gạch đầu tiên cho một tòa nhà chọc trời. Nó chứa đựng tất cả tâm huyết, tầm nhìn và ước mơ của bạn. Một cái tên hay có thể là khởi đầu của một huyền thoại. Nhưng một cái tên sai lầm có thể biến cả tòa nhà tương lai thành một đống đổ nát trước khi nó kịp thành hình.
Bài viết này sẽ không nói những điều sáo rỗng. Chúng ta sẽ đi thẳng vào 5 sai lầm cốt lõi, phân tích dưới góc độ pháp luật Sở hữu trí tuệ Việt Nam và thực tiễn kinh doanh, để bạn có thể xây dựng một thương hiệu vững mạnh ngay từ vạch xuất phát.

Tại Sao Tên Thương Hiệu Lại Là “Tài Sản Sống Còn” Của Doanh Nghiệp?
Trước khi đi vào các sai lầm, chúng ta cần thống nhất một nhận thức quan trọng: Tên thương hiệu không phải là một cái tên đơn thuần, nó là một TÀI SẢN. Trong khi máy móc, nhà xưởng bị hao mòn, tên thương hiệu (sau khi được bảo hộ nhãn hiệu) lại có giá trị tăng dần theo thời gian. Nó là thứ đọng lại trong tâm trí khách hàng, là thứ họ tìm kiếm trên Google, là lý do họ sẵn sàng trả giá cao hơn cho sản phẩm của bạn thay vì một sản phẩm vô danh.
Về mặt pháp lý, theo Luật Sở hữu trí tuệ Việt Nam, tên thương hiệu khi được đăng ký thành công sẽ trở thành nhãn hiệu – một tài sản vô hình được pháp luật công nhận và bảo vệ. Nó cho bạn độc quyền sử dụng, ngăn cấm người khác xâm phạm và thậm chí có thể định giá để mua bán, chuyển nhượng hoặc góp vốn. Hiểu được điều này, bạn sẽ thấy việc đặt tên không còn là một quyết định cảm tính nữa, mà là một chiến lược đầu tư nghiêm túc.
Sai Lầm 1: Đặt Tên Chỉ Chú Trọng “Kêu” Mà Bỏ Qua Yếu Tố “Bảo Hộ”
Đây là sai lầm phổ biến nhất. Bạn mải mê tìm một cái tên thật kêu, thật ý nghĩa, nhưng lại vô tình chọn những cái tên mà pháp luật “lắc đầu”.
Một trong những cái bẫy lớn nhất là chọn tên mô tả trực tiếp sản phẩm/dịch vụ. Rất nhiều người nghĩ rằng đặt tên mô tả trực tiếp sẽ giúp khách hàng dễ hiểu, dễ nhớ. Ví dụ: một quán phở tên “Phở Ngon”, một cửa hàng điện thoại tên “Điện Thoại Bền”. Nghe có vẻ hợp lý, nhưng đây lại là một con dao hai lưỡi. Về mặt pháp luật, theo khoản 2, Điều 74 của Luật Sở hữu trí tuệ, các dấu hiệu chỉ mô tả tính chất, chất lượng, công dụng của hàng hóa/dịch vụ sẽ bị coi là không có khả năng phân biệt. Cục Sở hữu trí tuệ (IP VIETNAM) rất có thể sẽ từ chối cấp văn bằng bảo hộ cho những tên gọi này. Hậu quả là khi không được bảo hộ, bạn không có quyền ngăn cấm đối thủ mở một quán “Phở Siêu Ngon” ngay bên cạnh. Mọi chi phí marketing của bạn có nguy cơ làm lợi cho cả những người khác. Thay vì tên mô tả, hãy hướng đến các tên gợi ý (suggestive) như “Highlands Coffee” – gợi đến vùng cao nguyên mà không mô tả trực tiếp, hoặc tốt nhất là các tên tự đặt (fanciful/arbitrary) như “Apple” cho máy tính hay “Kinh Đô” cho bánh kẹo, những cái tên vốn không liên quan đến sản phẩm nhưng lại có khả năng bảo hộ cao nhất.
Một cạm bẫy khác là đặt tên gây nhầm lẫn với nhãn hiệu đã có. Bạn vô tình hoặc cố ý đặt một cái tên nghe “na ná” một thương hiệu nổi tiếng để “ăn theo”, ví dụ như Starbugs Coffee hay The Adidos. Đây là hành vi vi phạm nghiêm trọng. Hậu quả là bạn sẽ phải đối mặt với nguy cơ bị kiện, bị buộc phải tiêu hủy toàn bộ sản phẩm, bao bì và quan trọng nhất là phải đổi tên thương hiệu. Hãy tưởng tượng bạn đã kinh doanh 2 năm, có lượng khách hàng ổn định, giờ phải thông báo đổi tên. Đó là một cú đánh chí mạng vào niềm tin và sự nhận diện của khách hàng.
Sai Lầm 2: Bỏ Qua Bước Tra Cứu Nhãn Hiệu Chuyên Sâu
“Tôi đã tìm trên Google và Facebook không thấy ai dùng tên này, chắc là ổn rồi.” Đây là một suy nghĩ cực kỳ nguy hiểm và là nguyên nhân trực tiếp dẫn đến Sai lầm 1. Việc tìm kiếm trên Google chỉ cho bạn biết có ai đang sử dụng tên đó trên môi trường online hay không, hoàn toàn không cho biết tên đó đã được ai đăng ký độc quyền hay chưa.
Tra cứu nhãn hiệu chuyên nghiệp là việc rà soát trên cơ sở dữ liệu chính thức của Cục Sở hữu trí tuệ. Đây mới là nơi duy nhất xác định được tình trạng pháp lý của một cái tên. Hơn nữa, việc tra cứu không chỉ dừng lại ở việc tìm kiếm sự “giống hệt” mà còn phải đánh giá cả khả năng “tương tự gây nhầm lẫn”. Việc này bao gồm so sánh về phát âm (ví dụ: “Kachi” và “Kashi”), về hình ảnh, cấu trúc, và cả về ý nghĩa. Nó cũng đòi hỏi việc xác định đúng phân nhóm sản phẩm/dịch vụ (theo Bảng phân loại Quốc tế Nice) mà bạn định kinh doanh. Một cái tên có thể đã được bảo hộ cho “quần áo” (Nhóm 25) nhưng vẫn còn trống cho “dịch vụ nhà hàng” (Nhóm 43). Tự tra cứu mà không có chuyên môn rất dễ bỏ sót những yếu tố này, dẫn đến việc hồ sơ bị từ chối sau 12-18 tháng chờ đợi mòn mỏi. So với chi phí thiết kế logo, in ấn bao bì, chạy quảng cáo… thì chi phí cho một cuộc tra cứu nhãn hiệu chuyên sâu là không đáng kể. Tiết kiệm khoản nhỏ này có thể khiến bạn mất đi hàng trăm triệu đồng chi phí xây dựng thương hiệu sau này.
Sai Lầm 3: Chọn Tên Vi Phạm Các Quy Định Cấm Của Pháp Luật
Luật pháp Việt Nam có những quy định rất rõ ràng về những dấu hiệu không được phép đăng ký làm nhãn hiệu. Dù tên của bạn có độc đáo đến đâu, nếu rơi vào các trường hợp cấm này, mọi thứ đều vô nghĩa. Cụ thể, Điều 73 của Luật Sở hữu trí tuệ đã liệt kê các dấu hiệu không được bảo hộ, trong đó có các lỗi mà startup thường gặp như:
- Sử dụng tên trùng hoặc tương tự với tên quốc gia, cờ, quốc huy, tên lãnh tụ: Bạn không thể đăng ký nhãn hiệu “Sao Vàng” cho dịch vụ du lịch hoặc “Cà Phê Ba Đình”.
- Sử dụng dấu hiệu lừa dối, gây nhầm lẫn cho người tiêu dùng: Ví dụ, sản phẩm sản xuất tại Việt Nam nhưng lại đặt tên là “Tokyo Style” hay “Paris Perfume” nhằm gây nhầm lẫn về nguồn gốc xuất xứ.
- Tên trái với trật tự xã hội, đạo đức công cộng: Những cái tên mang tính xúc phạm, phản cảm, đi ngược lại thuần phong mỹ tục chắc chắn sẽ bị từ chối.
Sai Lầm 4: Tên Hay Nhưng “Tắc Nghẽn” Trên Không Gian Số
Trong kỷ nguyên số, một tên thương hiệu không chỉ tồn tại ngoài đời thực mà còn phải “sống” được trên Internet. Đây là yếu tố mà rất nhiều người khởi nghiệp bỏ quên. Bạn đã chọn được một cái tên tuyệt vời, có khả năng bảo hộ cao, nhưng khi kiểm tra thì tên miền tenthuonghieu.vn
và tenthuonghieu.com
đã bị người khác mua mất. Bạn sẽ phải chọn những tên miền dài dòng, khó nhớ như thuong-hieu-abc-chinh-hang.vn
, làm giảm tính chuyên nghiệp và ảnh hưởng tiêu cực đến SEO.
Tương tự, hãy kiểm tra xem username (tên người dùng) trên các nền tảng mạng xã hội cốt lõi như Facebook, Instagram, TikTok, Zalo có còn không. Việc không có một username đồng nhất (@tenthuonghieu
) trên các nền tảng sẽ làm loãng nhận diện thương hiệu. Khách hàng sẽ bối rối khi tìm kiếm bạn. Tệ hơn, các đối thủ hoặc những kẻ có ý đồ xấu có thể chiếm dụng các username đó để mạo danh, lừa đảo khách hàng của bạn. Trước khi ra quyết định cuối cùng, hãy luôn kiểm tra đồng thời cả ba yếu tố: Khả năng bảo hộ pháp lý, Tên miền, và Username mạng xã hội.
Sai Lầm 5: “Để Mai Tính” – Trì Hoãn Việc Nộp Đơn Đăng Ký Bảo Hộ
“Thương hiệu của mình còn mới, chưa có ai biết đâu mà lo. Đợi kinh doanh có lãi rồi đăng ký sau.” Đây có lẽ là sai lầm mang tính “chết người” theo đúng nghĩa đen, bởi nó có thể giết chết thương hiệu của bạn chỉ sau một đêm.
Bạn phải khắc cốt ghi tâm nguyên tắc “Nộp đơn đầu tiên” (First to File) trong Luật Sở hữu trí tuệ Việt Nam. Theo đó, quyền ưu tiên bảo hộ nhãn hiệu được dành cho người nộp đơn đăng ký sớm nhất, không phải người sử dụng tên đó đầu tiên. Điều này có nghĩa là, dù bạn đã kinh doanh với tên ABC được 3 năm, nhưng nếu hôm nay có người khác nộp đơn đăng ký nhãn hiệu ABC trước bạn, về mặt pháp lý, quyền sở hữu sẽ thuộc về họ.
Luôn có những kẻ chuyên “săn” các thương hiệu mới nổi nhưng chưa đăng ký bảo hộ. Họ sẽ nhanh chân nộp đơn trước bạn. Sau khi được cấp bằng, họ có thể yêu cầu bạn ngừng sử dụng thương hiệu mà bạn đã đổ bao công sức gầy dựng, hoặc yêu cầu bạn phải trả một số tiền khổng lồ để “chuộc” lại chính đứa con tinh thần của mình. Đây là một thực tế phũ phàng và đã có rất nhiều bài học đau đớn xảy ra. Chi phí đăng ký nhãn hiệu chỉ bằng một phần nhỏ chi phí marketing, nhưng nó lại là tấm “giấy khai sinh” và “bảo hiểm” cho toàn bộ tài sản thương hiệu. Đừng trì hoãn!
Kết Luận: Đặt Tên Thương Hiệu – Bước Đi Nền Tảng Cho Một Hành Trình Vĩ Đại
Việc đặt tên thương hiệu không đơn thuần là một công việc sáng tạo, mà là một quyết định chiến lược mang tính nền tảng. Nó đòi hỏi sự kết hợp giữa tư duy marketing, sự nhạy bén trong kinh doanh và quan trọng hơn cả là sự am hiểu về pháp luật.
Xây dựng một doanh nghiệp giống như nuôi một đứa con. Bạn sẽ không muốn đứa con của mình ra đời mà không có một tờ giấy khai sinh hợp pháp. Đăng ký bảo hộ nhãn hiệu chính là tờ giấy khai sinh đó. Nó không chỉ cho thương hiệu của bạn một danh tính, mà còn trao cho nó một tấm khiên vững chắc để chống lại mọi rủi ro trong tương lai.
Đừng để mồ hôi, công sức và tiền bạc của bạn đổ sông đổ bể chỉ vì một sai lầm trong việc đặt tên. Đây là khoản đầu tư nền tảng, quyết định sân chơi của bạn là ao làng hay đại dương.
Nếu bạn không chắc chắn về tên thương hiệu của mình hoặc cần một sự đánh giá chuyên sâu về khả năng bảo hộ, hãy tìm đến các chuyên gia pháp lý về sở hữu trí tuệ. Đó không phải là một khoản chi phí, mà là khoản đầu tư thông minh và cần thiết nhất bạn có thể thực hiện cho tương lai của doanh nghiệp mình ngay hôm nay.
XÂY DỰNG VÀ BẢO VỆ NHÃN HIỆU CÙNG MARK DEALER 🛡️
🎯 Chúng tôi hiểu rằng tên gọi và logo mà bạn dày công xây dựng không chỉ là một cái tên – đó là uy tín, là danh tiếng và là tài sản vô giá của doanh nghiệp.
Mark Dealer tự hào là người đồng hành đáng tin cậy trên hành trình bảo hộ và phát triển giá trị nhãn hiệu. Chúng tôi giúp bạn từ việc tra cứu, đăng ký độc quyền nhãn hiệu, cho đến các giao dịch chuyển nhượng, li-xăng (nhượng quyền) và định giá tài sản thương hiệu một cách chuyên nghiệp.
Tìm hiểu sâu hơn về các giải pháp cho nhãn hiệu của bạn tại: markdealer.com