Lượt xem: 1
Hưởng ứng Ngày Sở hữu trí tuệ thế giới 26/04, dưới sự bảo trợ của Sở Khoa học Công nghệ Tp HCM, Hội Sở hữu Trí tuệ Tp HCM phối hợp cùng với Trường Cao đẳng Kinh tế Tp HCM tổ chức sự kiện “Sở hữu trí tuệ và âm nhạc – Cảm nhận nhịp điệu của sở hữu trí tuệ”.
Sự kiện được tổ chức với sự góp mặt của đại diện các cơ quan quản lý nhà nước, thành viên Hội Sở hữu trí tuệ Việt Nam, các hiệp hội chuyên ngành, giảng viên, cùng đông đảo sinh viên từ các trường đại học, cao đẳng tại TPHCM.
Sự kiện bao gồm hội thảo mang chủ đề “Sở hữu trí tuệ và Âm nhạc – Lắng nghe nhịp điệu của quyền sở hữu trí tuệ”, nhằm cung cấp thông tin hữu ích về bản quyền âm nhạc và các sản phẩm liên quan. Ngoài ra, sự kiện còn có khu vực trưng bày các sản phẩm sở hữu trí tuệ (SHTT) và bố trí bàn tư vấn chuyên sâu về SHTT.
Hội thảo đồng thời là diễn đàn để các chuyên gia từ Liên đoàn Hiệp hội Ghi âm Quốc tế (IFPI), luật sư, nhạc sĩ, và nghệ sĩ trao đổi về cơ hội và thách thức mà chuyển đổi số mang lại cho ngành âm nhạc. Các nội dung trọng tâm bao gồm:
- Xu hướng âm nhạc đương đại.
- Thực trạng bảo vệ bản quyền âm nhạc tại Việt Nam và trên thế giới.
- Tác động của chuyển đổi số theo tinh thần Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị đến việc bảo vệ bản quyền và sự phát triển của ngành âm nhạc.
Theo các chuyên gia, việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và blockchain được kỳ vọng sẽ giải quyết các rào cản trong bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, nâng cao hiệu quả bảo vệ bảnShe quyền cho nghệ sĩ.
Luật sư Phan Vũ Tuấn, Phó Chủ tịch Hội Sở hữu trí tuệ TPHCM, Trưởng Văn phòng Luật sư Phan Law Vietnam, nhấn mạnh:
“Chuyển đổi số trong ngành âm nhạc là xu hướng không thể đảo ngược để thích nghi và phát triển.”
Ông chỉ ra rằng sự bùng nổ của AI và deepfake đã làm phức tạp hóa việc phát hiện các hành vi xâm phạm bản quyền. Các tổ chức quản lý quyền tập thể (CMO) hiện chưa đủ năng lực công nghệ để giám sát nội dung số trên quy mô toàn cầu. Việc truy cứu trách nhiệm đối với các vi phạm từ tài khoản ẩn danh hoặc cá nhân cũng gặp nhiều trở ngại. Đặc biệt, các tác phẩm do AI tạo ra hiện không được pháp luật bảo hộ, dẫn đến khoảng trống trong khai thác thương mại và phân chia quyền lợi.
Để khắc phục, ông Tuấn đề xuất:
- Đẩy mạnh ứng dụng blockchain và DRM (Công nghệ quản lý nội dung số) để xác lập và quản lý quyền sở hữu trí tuệ.
- Hoàn thiện khung pháp lý và tăng cường hợp tác quốc tế để bảo vệ bản quyền âm nhạc hiệu quả hơn.
Ông nhấn mạnh rằng chuyển đổi số không chỉ mở ra cơ hội để nghệ sĩ vươn tầm quốc tế mà còn đòi hỏi các biện pháp thiết thực nhằm bảo vệ sự sáng tạo trong môi trường số không biên giới.
Ông Trần Thăng Long, Giám đốc Marketing của Universal Music Vietnam, chia sẻ rằng tại các công ty ghi âm hàng đầu thế giới, việc số hóa và khai thác bản quyền trên các nền tảng số đã trở thành hoạt động cốt lõi và phát triển mạnh mẽ của nghệ sĩ.
Một câu hỏi quan trọng được đặt ra: “Làm thế nào để bảo vệ bản quyền âm nhạc bằng công nghệ blockchain?”
Trong phần tham luận về chuyển đổi số trong lĩnh vực bản quyền âm nhạc, bà Lê Nguyễn Trà My, Giám đốc Truyền thông Công ty IPChain, thành viên Chi hội Blockchain TPHCM, chia sẻ về tiềm năng của blockchain và Web3 trong việc:
- Xác lập quyền sở hữu trí tuệ một cách minh bạch.
- Khai thác bản quyền thông qua các mô hình mới.
- Bảo vệ quyền lợi của nghệ sĩ trước các hành vi vi phạm.
Bà My nhấn mạnh rằng các công nghệ này có thể gắn mã định danh duy nhất cho từng tác phẩm, giúp chứng minh quyền sở hữu và phát hiện vi phạm tức thời, từ đó mang lại sự công bằng cho nghệ sĩ trong kỷ nguyên số.
Thực trạng bản quyền âm nhạc tại Việt Nam
Hiện nay, khoảng 80% nghệ sĩ không nắm quyền sở hữu bản quyền đối với các tác phẩm của mình. Trong năm 2024, Việt Nam ghi nhận 79 vụ kiện liên quan đến bản quyền âm nhạc, bao gồm những ca khúc nổi tiếng như Hồng nhan và Anh nhà ở đâu thế. Nhiều tác phẩm bị tái sử dụng hoặc đăng tải trái phép trên các nền tảng mà không được sự đồng ý của tác giả.
Theo bà Lê Nguyễn Trà My, thành viên Chi hội Blockchain TP.HCM, trong mô hình phân phối truyền thống, dù một bài hát đạt hàng tỷ lượt nghe trên Spotify, nghệ sĩ chỉ nhận được 20-30% doanh thu, phần lớn còn lại thuộc về các hãng đĩa và nền tảng phát hành. Thực tế này khiến nhiều nghệ sĩ trẻ cảm thấy công sức sáng tạo của họ chưa được đền đáp xứng đáng.
Bà My nhấn mạnh rằng Web3 mang đến một phương thức tiếp cận đột phá, giúp nghệ sĩ tự xác lập quyền sở hữu và bán sản phẩm trực tiếp đến người hâm mộ thông qua NFT (mã thông báo không thể thay thế). Công nghệ blockchain cho phép gắn mã định danh duy nhất cho mỗi tác phẩm, đảm bảo chứng minh quyền sở hữu và phát hiện vi phạm tức thời. Hệ thống này còn tự động hóa việc phân phối tiền bản quyền, loại bỏ các trung gian.
Những câu chuyện thành công đã minh chứng tiềm năng của công nghệ này. Ca sĩ Grimes từng thu về 6 triệu USD chỉ trong 20 phút nhờ bán NFT. Tương tự, rapper Binz phát hành 900 NFT cho ca khúc Don’t Break My Heart, xây dựng một mô hình phân phối âm nhạc độc lập và hiệu quả.
Với Web3, nghệ sĩ không chỉ phát hành nhạc mà còn biến bài hát thành tài sản số độc quyền, tạo cơ hội để cả nghệ sĩ và người hâm mộ cùng sở hữu giá trị. Bà My khẳng định:
“Công nghệ không lấy đi nghệ thuật – nếu sử dụng đúng cách, nó sẽ trả lại quyền làm chủ sáng tạo cho chính nghệ sĩ.”
Tuy nhiên, bà My thừa nhận rằng nhiều nghệ sĩ vẫn còn dè dặt khi tiếp cận công nghệ mới do chưa quen với các thuật ngữ kỹ thuật số. Để khắc phục, IPChain phối hợp cùng Chi hội Blockchain TP.HCM (HBA) đang triển khai quy trình đơn giản hóa việc đúc và niêm yết NFT, giúp nghệ sĩ dễ dàng bảo vệ và khai thác quyền sở hữu trí tuệ một cách minh bạch, hợp pháp.
Nhạc sĩ Hữu Tâm, tác giả ca khúc Vùng trời bình yên, chia sẻ trải nghiệm cá nhân khi làm quen với số hóa âm nhạc. Dù ban đầu gặp khó khăn, ông đánh giá cao vai trò của bản quyền trong thời đại số, nhấn mạnh rằng việc bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ đã giúp nghệ sĩ thực sự sống được bằng sáng tạo của mình.
Tại sự kiện, Sở Khoa học và Công nghệ TP.HCM, đơn vị tham mưu cho UBND TP.HCM về sở hữu trí tuệ, đã phát động cuộc thi video clip với chủ đề “Sinh viên TP.HCM với sở hữu trí tuệ”. Đây là một trong những hoạt động hưởng ứng Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị, nhằm thúc đẩy đột phá trong khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.
Trong lễ bế mạc, TS. Nguyễn Văn Viễn gửi lời cảm ơn đến các đơn vị đồng hành và bày tỏ hy vọng rằng các nghệ sĩ, nhà sản xuất âm nhạc sẽ ngày càng nhận thức rõ hơn về vai trò của sở hữu trí tuệ, đặc biệt trong bối cảnh chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ tại Việt Nam.
