Mark Dealer

Mua nhãn hiệu là một chiến lược kinh doanh quan trọng, giúp doanh nghiệp nhanh chóng sở hữu một thương hiệu đã có uy tín và nhận diện trên thị trường. Tại Việt Nam, quá trình này được điều chỉnh bởi Luật Sở Hữu Trí Tuệ năm 2005, đã được sửa đổi, bổ sung vào các năm 2009, 2019 và 2022 (Văn bản hợp nhất số 11/VBHN-VPQH ngày 08/7/2022). Dù không có thông tin cụ thể về các cập nhật luật nhãn hiệu trong năm 2025, các quy định hiện hành và các điều chỉnh gần đây vẫn cung cấp một khung pháp lý rõ ràng cho việc mua nhãn hiệu. Bài viết này sẽ trình bày chi tiết các quy định pháp lý, thủ tục, và kinh nghiệm thực tế liên quan đến việc mua nhãn hiệu tại Việt Nam, với các từ khóa chính như “luật nhãn hiệu 2025” và “cập nhật sở hữu trí tuệ”.

Khái niệm và ý nghĩa của nhãn hiệu

Theo Điều 4.16 và Điều 72 Luật Sở Hữu Trí Tuệ, nhãn hiệu là dấu hiệu dùng để phân biệt hàng hóa, dịch vụ của các tổ chức, cá nhân khác nhau. Nhãn hiệu có thể là chữ cái, từ ngữ, hình vẽ, hình ảnh, hình ba chiều, hoặc sự kết hợp các yếu tố này, được thể hiện bằng một hoặc nhiều màu sắc, hoặc dấu hiệu âm thanh thể hiện được dưới dạng đồ họa (Cục Sở Hữu Trí Tuệ).

Mua nhãn hiệu mang lại nhiều lợi ích, bao gồm:

Tiết kiệm thời gian và chi phí: Thay vì xây dựng thương hiệu từ đầu, doanh nghiệp có thể tận dụng uy tín và nhận diện sẵn có của nhãn hiệu.
Tăng cường vị thế cạnh tranh: Sở hữu một nhãn hiệu đã có danh tiếng giúp doanh nghiệp mở rộng thị trường và thu hút khách hàng.
Bảo vệ pháp lý: Nhãn hiệu đã đăng ký được bảo hộ theo pháp luật, giúp doanh nghiệp tránh các tranh chấp không đáng có.

Ví dụ, một doanh nghiệp nhỏ trong lĩnh vực thực phẩm có thể mua nhãn hiệu của một thương hiệu đồ uống nổi tiếng để bổ sung vào danh mục sản phẩm, từ đó thu hút khách hàng mà không cần đầu tư lớn vào marketing.

Quy định pháp lý về mua nhãn hiệu

Theo Điều 87 Luật Sở Hữu Trí Tuệ, quyền sở hữu công nghiệp đối với nhãn hiệu có thể được chuyển nhượng toàn bộ hoặc một phần (ví dụ, chỉ chuyển nhượng quyền sử dụng cho một số sản phẩm/dịch vụ cụ thể). Hợp đồng chuyển nhượng phải được lập thành văn bản và đăng ký tại Cục Sở Hữu Trí Tuệ (NOIP) để có hiệu lực pháp lý (Cục Sở Hữu Trí Tuệ).

Các quy định chính bao gồm:

Điều kiện chuyển nhượng: Các tổ chức, cá nhân nhận chuyển nhượng phải đáp ứng các điều kiện đối với người có quyền đăng ký nhãn hiệu, như được quy định tại Điều 87 Luật Sở Hữu Trí Tuệ.
Hạn chế chuyển nhượng: Đối với nhãn hiệu được bảo hộ tại một nước thành viên của điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên, người đại diện hoặc đại lý của chủ sở hữu nhãn hiệu không được phép đăng ký nhãn hiệu đó nếu không có sự đồng ý của chủ sở hữu, trừ trường hợp có lý do chính đáng (Cổng Dịch vụ Công Quốc gia).
Hủy bỏ hiệu lực: Nhãn hiệu không được sử dụng trong 5 năm liên tục mà không có lý do chính đáng có thể bị hủy hiệu lực theo Điều 95 Luật Sở Hữu Trí Tuệ ([Phạm & Associates]([invalid url, do not cite])).

Thủ tục mua nhãn hiệu

Quá trình mua nhãn hiệu tại Việt Nam bao gồm các bước sau:

Kiểm tra tình trạng pháp lý của nhãn hiệu: Doanh nghiệp cần sử dụng cơ sở dữ liệu của NOIP (IP Vietnam) hoặc công cụ như WIPO Madrid Monitor để kiểm tra xem nhãn hiệu có được đăng ký hợp pháp và không có tranh chấp hay không.
Thương lượng và ký hợp đồng chuyển nhượng: Hợp đồng phải bao gồm các nội dung như tên và địa chỉ của các bên, mô tả nhãn hiệu, phạm vi chuyển nhượng, giá chuyển nhượng, và các điều khoản khác theo thỏa thuận.
Đăng ký hợp đồng chuyển nhượng tại NOIP: Hồ sơ đăng ký bao gồm:
- Tờ khai đăng ký hợp đồng chuyển nhượng (Mẫu 01-HĐCN, Phụ lục D, Thông tư 16/2016/TT-BKHCN).
- Bản sao hợp đồng chuyển nhượng (có chứng thực, kèm bản dịch tiếng Việt nếu bằng ngoại ngữ).
- Giấy chứng nhận đăng ký nhãn hiệu.
- Giấy ủy quyền (nếu sử dụng đại diện).
- Chứng từ nộp phí (160.000 VND cho xét duyệt, 120.000 VND cho công bố, nếu có).
Thời hạn xử lý: Quá trình xét duyệt hồ sơ chuyển nhượng mất khoảng 2 tháng, không tính thời gian sửa chữa hồ sơ nếu có sai sót ([Luật Việt Nam]([invalid url, do not cite])).

Các cập nhật gần đây trong luật nhãn hiệu

Luật Sở Hữu Trí Tuệ năm 2005 đã được sửa đổi, bổ sung vào các năm 2009, 2019 và 2022, với các cập nhật quan trọng có hiệu lực từ ngày 1/1/2023 (Tạp chí Tòa án). Một số thay đổi đáng chú ý bao gồm:

Khái niệm nhãn hiệu nổi tiếng: Theo Điểm c khoản 1 Điều 1 Luật Sở Hữu Trí Tuệ sửa đổi, nhãn hiệu nổi tiếng được định nghĩa là nhãn hiệu được “bộ phận công chúng có liên quan biết đến rộng rãi trên lãnh thổ Việt Nam”, thay vì “người tiêu dùng biết đến rộng rãi trên toàn lãnh thổ Việt Nam”. Điều này giúp thu hẹp phạm vi đánh giá, làm rõ hơn tiêu chí xác định nhãn hiệu nổi tiếng (Tạp chí tòa án)
Xử lý đăng ký nhãn hiệu với dụng ý xấu: Luật quy định rõ về việc hủy bỏ hiệu lực giấy chứng nhận đăng ký nhãn hiệu nếu có hành vi không trung thực, như đăng ký nhãn hiệu với mục đích gây nhầm lẫn hoặc trục lợi bất chính. Ví dụ, vào ngày 29/6/2018, Cục Sở Hữu Trí Tuệ đã ra Quyết định số 2090/QĐ-SHTT hủy bỏ hiệu lực giấy chứng nhận đăng ký nhãn hiệu “Natural Lady” do Công ty H đăng ký với dụng ý xấu, gây nhầm lẫn về xuất xứ hàng hóa (Dân Chủ và Pháp Luật).
Bỏ khái niệm nhãn hiệu liên kết: Luật sửa đổi năm 2022 đã bỏ định nghĩa về nhãn hiệu liên kết, giúp đơn giản hóa quy trình đăng ký và quản lý nhãn hiệu.
Phí thẩm định: Theo Điều 29 Nghị định 65/2023/NĐ-CP, phí thẩm định lại nhãn hiệu (nếu yêu cầu thu hẹp phạm vi bảo hộ) là 550.000 VND/nhóm hàng hóa hoặc dịch vụ (Cục Sở Hữu Trí Tuệ).

Trong thực tế, nhiều doanh nghiệp tại Việt Nam đã thành công trong việc mua nhãn hiệu để mở rộng thị trường và tăng cường vị thế cạnh tranh. Ví dụ, một số doanh nghiệp nhỏ trong lĩnh vực thực phẩm đã mua nhãn hiệu từ các công ty gặp khó khăn tài chính, từ đó tiếp quản và phát triển thương hiệu một cách hiệu quả. Một trường hợp điển hình là một startup thực phẩm tại TP.HCM đã mua nhãn hiệu của một thương hiệu đồ uống địa phương, sau đó sử dụng uy tín sẵn có để mở rộng sang thị trường quốc tế.

Tuy nhiên, cũng có những trường hợp gặp rủi ro do không kiểm tra kỹ lưỡng tình trạng pháp lý của nhãn hiệu. Một doanh nghiệp công nghệ nước ngoài đã phải chi hàng triệu USD để giải quyết tranh chấp pháp lý sau khi mua một nhãn hiệu mà không kiểm tra xem nhãn hiệu đó có đang bị phản đối hay không ([Bảo Hộ Sở Hữu Trí Tuệ]([invalid url, do not cite])). Những trường hợp này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc hợp tác với các chuyên gia sở hữu trí tuệ để đảm bảo quá trình mua nhãn hiệu diễn ra suôn sẻ.

Bảng tổng hợp các quy định chính về mua nhãn hiệu

Yếu tố	Chi tiết
Cơ sở pháp lý	Luật Sở Hữu Trí Tuệ 2005 (sửa đổi 2009, 2019, 2022); Nghị định 65/2023/NĐ-CP
Hợp đồng chuyển nhượng	Phải lập thành văn bản, đăng ký tại NOIP để có hiệu lực pháp lý.
Phí đăng ký chuyển nhượng	160.000 VND (xét duyệt), 120.000 VND (công bố, nếu có).
Thời gian xử lý	Khoảng 2 tháng, không tính thời gian sửa chữa hồ sơ.
Hậu quả không sử dụng	Nhãn hiệu không sử dụng trong 5 năm liên tục có thể bị hủy hiệu lực.
Nguồn kiểm tra nhãn hiệu	Cơ sở dữ liệu NOIP (IP Vietnam) hoặc WIPO Madrid Monitor.

Dù không có thông tin cụ thể về các cập nhật luật nhãn hiệu trong năm 2025, các quy định hiện hành từ Luật Sở Hữu Trí Tuệ và các văn bản hướng dẫn như Nghị định 65/2023/NĐ-CP vẫn cung cấp một khung pháp lý rõ ràng và minh bạch cho việc mua nhãn hiệu tại Việt Nam. Doanh nghiệp cần tuân thủ các thủ tục pháp lý, kiểm tra kỹ lưỡng tình trạng nhãn hiệu, và hợp tác với các chuyên gia để đảm bảo quá trình chuyển nhượng diễn ra suôn sẻ. Các cập nhật gần đây, như quy định về nhãn hiệu nổi tiếng và xử lý hành vi đăng ký với dụng ý xấu, đã giúp tăng cường bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, tạo điều kiện thuận lợi cho các giao dịch mua bán nhãn hiệu.