Lượt xem: 22
Ngành công nghiệp điện ảnh đang phát triển mạnh mẽ nhờ các nền tảng trực tuyến như Netflix, YouTube hay các dịch vụ nội địa như VieON. Tuy nhiên, song song với sự bùng nổ đó, việc bảo vệ bản quyền phim vẫn là một bài toán khó, đặc biệt tại Việt Nam. Từ những bộ phim bom tấn đến tác phẩm nghệ thuật độc lập, tình trạng vi phạm bản quyền không chỉ gây thiệt hại kinh tế mà còn đe dọa sự phát triển bền vững của ngành. Hãy cùng tìm hiểu thực trạng và những rào cản lớn trong cuộc chiến này.
Thực Trạng Vi Phạm Bản Quyền Phim Tại Việt Nam
Tình trạng vi phạm bản quyền phim tại Việt Nam không còn là vấn đề mới, nhưng mức độ nghiêm trọng vẫn chưa có dấu hiệu giảm. Theo báo cáo của Trung tâm Bản quyền nội dung số (Cục Phát thanh, Truyền hình và Thông tin điện tử) năm 2023, Việt Nam chịu thiệt hại khoảng 348 triệu USD mỗi năm do vi phạm bản quyền, trong đó phim ảnh chiếm tỷ lệ lớn. Chỉ cần gõ từ khóa “xem phim miễn phí” trên Google, hàng loạt trang web lậu như Phimmoi, BiluTV hay HDOnline xuất hiện, cung cấp các bộ phim mới nhất mà không cần trả phí.
Gần đây, đầu tháng 2/2025, vụ việc bộ phim Tết “Mai” của Trấn Thành bị phát tán trái phép ngay sau khi công chiếu đã gây xôn xao dư luận. Dù nhà sản xuất đã phối hợp với cơ quan chức năng để gỡ bỏ hàng trăm link vi phạm trên YouTube và TikTok, chỉ vài giờ sau, các phiên bản khác lại xuất hiện. Sự việc này cho thấy tốc độ lan truyền nội dung lậu vượt xa khả năng kiểm soát của các bên liên quan.
Trên phạm vi quốc tế, Liên minh Chống Vi phạm Bản quyền (IIPA) trong báo cáo tháng 1/2025 xếp Việt Nam vào danh sách cần theo dõi đặc biệt, với tỷ lệ vi phạm bản quyền đứng thứ 9 thế giới. Điều này đặt ra câu hỏi lớn về hiệu quả của các biện pháp bảo vệ bản quyền phim trong bối cảnh công nghệ ngày càng tinh vi.
Những Thách Thức Lớn Trong Việc Bảo Vệ Bản Quyền Phim
1. Công Nghệ Tinh Vi Hỗ Trợ Vi Phạm
Các đối tượng vi phạm bản quyền giờ đây không chỉ đơn thuần tải lên nội dung mà còn sử dụng công nghệ để qua mặt hệ thống giám sát. VPN, máy chủ ẩn danh và các thuật toán nén dữ liệu giúp họ dễ dàng phát tán phim mà không bị phát hiện. Trong đợt thanh tra tháng 1/2025, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã chặn hơn 2.500 link vi phạm, nhưng con số này chỉ là “phần nổi của tảng băng”.
2. Ý Thức Người Dùng Còn Hạn Chế
Một khảo sát do VTV thực hiện vào đầu năm 2025 cho thấy, hơn 60% người dùng Việt Nam dưới 30 tuổi thừa nhận từng xem phim trên các trang web không chính thống vì “miễn phí và tiện lợi”. Thói quen này vô tình tiếp tay cho các hành vi vi phạm, khiến nhà sản xuất phim như Galaxy Studio hay BHD phải chịu tổn thất nặng nề.
3. Chế Tài Pháp Lý Chưa Đủ Sức Răn Đe
Theo Nghị định 131/2021/NĐ-CP, mức phạt cao nhất cho hành vi vi phạm bản quyền chỉ là 250 triệu đồng đối với tổ chức – quá thấp so với lợi nhuận mà các trang web lậu thu được từ quảng cáo. Chẳng hạn, trang Phimmoi trước khi bị chặn vào năm 2021 được ước tính kiếm hàng tỷ đồng mỗi tháng, vượt xa mức phạt tối đa.
4. Khó Khăn Trong Hợp Tác Quốc Tế
Nhiều máy chủ chứa nội dung phim lậu đặt tại nước ngoài, nằm ngoài thẩm quyền của Việt Nam. Vụ phim “Mai” bị phát tán cho thấy một số link vi phạm xuất phát từ các server ở Đông Âu, khiến việc xử lý trở nên phức tạp và kéo dài.
Nỗ Lực Bảo Vệ Bản Quyền Phim: Ánh Sáng Cuối Đường Hầm?
Dù đối mặt với nhiều khó khăn, ngành điện ảnh Việt Nam không đứng yên. Sau vụ việc phim “Mai”, Hiệp hội Điện ảnh Việt Nam đã kêu gọi các nhà sản xuất phối hợp chặt chẽ hơn với các nền tảng số như YouTube, áp dụng công nghệ Content ID để tự động phát hiện và xóa nội dung vi phạm. Kết quả ban đầu khá khả quan, với hơn 70% link lậu bị gỡ trong vòng 48 giờ.
Chính phủ cũng đang hành động. Tháng 1/2025, Bộ Thông tin và Truyền thông công bố hợp tác với WIPO để triển khai hệ thống nhận diện nội dung tự động, dự kiến áp dụng cho phim ảnh từ quý II/2025. Đây là bước tiến lớn, lấy cảm hứng từ những mô hình thành công như Project Zero của Amazon.
Các nền tảng trong nước như VieON, Galaxy Play cũng tăng cường bảo mật bằng cách mã hóa nội dung và yêu cầu xác thực người dùng, giảm thiểu rủi ro phát tán trái phép. Tuy nhiên, những nỗ lực này vẫn cần thời gian để phát huy hiệu quả toàn diện.
